تلاش در دهۀ اخیر

نوشته: دکتور یوسف قرضاوی

برگردان: فهیم عمر

أحادیثی که بیان میدارد: “رسول الله صلی الله علیه وسلم آن قدر که در ماه رمضان تلاش میکردند در غیر آن نمی کوشیدند” به درجۀ صحت رسیده است.

(روایت احمد و مسلم از ام المؤمنین عایشه، چنانچه در صحیح جامع الصغیر نیز ذکر شده است – 4910)

ام المؤمنین عایشه میفرماید: هر گاه دهه ی آخر ماه رمضان وارد می شد ایشان شب زنده داری می کرد و خانواده اش را بیدار می نمود و از نزدیکی با همسران خودداری می کرد. (روایت صحاح سته بجز ترمذی از ام المؤمنین عایشه، ماخذ سابق – 4713 و همچنان در لؤلؤ و مرجان – 730)

هدف از ( شد مئزره) کنایه از تلاش در عبادت است چنانچه به کسی که در امری تلاش میکند: میگویند شلوارش را بَر زد.

و مراد از قول : (أحیا لیله) (ام المؤمنین با چنین تعبیری بیان میدارد که هر آن ساعت و وقتی که بدون ذکر الهی بگذرد، مرده است.) مراد از این جمله اینست که پیامبر صلی الله علیه وسلم تمام شب را در قیام و عبادت و طاعت میگذراند، قبل از آن پاسی از شب های دیگر را به پا میخواست و پاس دیگر را میخوابید چنانچه الله متعال در سورۀ مزمل امر فرموده است.

و معنی (أیقظ أهله) اینست که امهات المؤمنین را از خواب بیدار می نمودند تا در عبادت و غنیمت شمردن خیر و ذکر الهی در این اوقات مبارک با ایشان همراهی کنند.

این حدیث به ما می آموزاند که یک مسلمان باید متعهد به تذکیر و آگاه سازی خانواده اش در فرصت های مبارک باشد و آنان را به آن امر کند چنانچه الله متعال میفرماید:

“وَأْمُرْ أَهْلَكَ بِالصَّلاةِ وَاصْطَبِرْ عَلَيْهَا” (طه:132)

ترجمه: خانواده خود را به نماز فرمان ده؛ و بر انجام آن شکیبا باش!

و یکی از شواهد حرص آنحضرت صلی الله علیه وسلم بر اجتهاد و تلاش در دهۀ اخیر اینست که با اعتکاف نشستن خود را برای عبادت پروردگار فارغ میساختند، ام المؤمنین عایشه صدیقه ذکر میکند: پیامبر صلی الله علیه وسلم همیشه دهۀ اخیر رمضان را به اعتکاف می نشستند تا اینکه وفات نمودند و پس از ایشان خانمهای شان اعتکاف نشستند. (متفق علیه لؤلؤ و مرجان – 728،729 و ابن عمر نیز از ایشان روایت کرده است، در عین مصدر – 727)

و اما اعتکاف: گوشه نشینی و دوری موقتی ازمشغول کننده های زندگی، کاملا روکردن به پروردگار و انس گرفتن به عبادت او تعالی است.

اسلام رهبانیت و کناره گیری دایمی را مشروع نساخته بلکه در دوره های کوتاه زمانی و اوقات معینه آنرا جایز قرار داده است تا قلب های تشنه، با عبادت و تنها نشستن با خدای عالمیان سیراب گردد.

راز تلاش در دهۀ اخیر:

راز تلاش و مبالغه نمودن در دهۀ اخیر در دو چیز نهفته است:

اول: اینکه این ده روز اخیر، دهۀ پایانی ماه مبارک رمضان است و هرعمل به سرانجام آن وابسته است از همین لحاظ پیامبر صلی الله علیه وسلم دعا میکردند: “اللهم اجعل خير أيامي يوم ألقاك، وخير عمري أواخره، وخير عملي خواتمه”.

خداونــدا! بهتریـن ایامـم را روزی قــرار بــده کــه بــه دیــدار تــو میآیــم ،آخــر عمــرم را بهتریــن بخــش عمــرم و آخریــن(یــا پایــان) اعمـال را بهتریـن اعمالـم قــرار بــده .

دوم: اینکه شب مبارک و انتخاب شدۀ قدر به احتمال قوی در این شبها قرار دار بلکه احادیث صحیح نیز آنرا تایید میکند.پس دانشمندِ دور اندیش کسیست که در این ده روز اخیر تلاش کند تا باشد که به این شب مبارک دست یابد و تمام گناهان گذاشته اش بخشیده شود

.