آخرین نبرد برای بقاء زنبورها!

نوشته: عبدالباسط ” خالد”

“اگر زنبورهای عسل از جهان محو شوند، انسان ها ففط چهار سال فرصت دارند تا در این کره خاکی زنده گی کنند”

این سخن از آلبرت انشتین، فزیک دان مشهور جهان است، اهیمت حیات در این کره خاکی باعث شده تایک دانشمند فزیک پیرامون زنبور عسل نظر دهد، همان چیزی که باعث شد تا من را که اصلا حوزه تخصصم زنبور وزراعت نیست، در این مورد چیزی بنویسیم.

 بعد از ظهر روز سیزدهم جنوری امسال بود، ایمیلی از وبسایت www.avaaz.or دریافت نموده بودم با همین عنوان بالایی. این ایمیل مطالب تکان دهندهِ در مورد مرگ و میر انواع مختلف زنبورها به خصوص زنبور عسل نوشته بود، چیزی که خیلی برایم تآسف بار بود.تصمیم گرفتم تا پیرامون این مطلب سری به وبسایت های انترنتی بزنم و مطالب بیشتری در این مورد بدانم و با شما خواننده گان عزیز شریک نمایم. تا حد اقل دَین خود را در قسمت حفاظت از حیات در این کره خاکی اداء کرده باشم.

وجود زنبورهای عسل چرا مهم است؟

برای درک اهیمت زنبور عسل از دید اسلام همین کافی هست که از میان 114 سوره قرآن یک سوره کامل بنام آنها نامگذاری شده است. سوره نحل یا همان زنبور عسل، در لابه لای این سوره مبارکه پروردگار از زنبور عسل این موجود زیبا یاد آوری نموده آنجا که در آیه‌های 68 و 69 این سوره در مورد عسل و زنبور عسل چنین می‌فرماید: «وَأَوْحَى رَبُّكَ إِلَى النَّحْلِ أَنِ اتَّخِذِي مِنَ الْجِبَالِ بُيُوتًا وَمِنَ الشَّجَرِ وَمِمَّا يَعْرِشُونَ ثُمَّ كُلِي مِنْ كُلِّ الثَّمَرَاتِ فَاسْلُكِي سُبُلَ رَبِّكِ ذُلُلًا يَخْرُجُ مِنْ بُطُونِهَا شَرَابٌ مُخْتَلِفٌ أَلْوَانُهُ فِيهِ شِفَاءٌ لِلنَّاسِ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَةً لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ (نحل/69).

ترجمه:و پروردگارت به زنبورهاى عسل الهام کرد که از کوه ها، درختان و جایگاه هایى که مردم براى تهیّه عسل برپا مى کنند، خانه هایى برگیرید. سپس از انواع میوه ها بخورید، آن گاه راه هایى را که پروردگارتان معیّن کرده است رام و فرمانبردار بپویید. از شکمِ آنها آشامیدنى رنگارنگى بیرون مى آید که در آن درمان بیمارى مردم است. به یقین، در اینها براى مردمى که مى اندیشند نشانه اى بر یکتایى خداست.

براساس گذارش نوشته شده توسط آقای چاریس پاکام  Charis Packham متخصص مواد غذایی در پیوند به نقش زنبورهای عسل در حیات ما چنین نتیجه گیری می نماید:

• در حدود یک بر سوم حصه مواد غذایی انسانها وابسته به عملیه گرده افشانی زنبورها است.
• 70 نوع محصول متفاوت غذایی توسط این زنبورها گرده افشانی میگردد.
• تنها در کشور انگلستان زنبور عسل سالانه بیش از 6000 تن عسل به ارزش 400 میلیون یورو تولید میکند.

زنبور عسل یکی از نعمت های الهی برای بشر است، با نابودی زنبور عسل نه تنها جهان یک منبع مهم غذایی (عسل) را از دست میدهند؛ بلکه در کنار آن 35 درصد از مواد غذایی که مستقیما وابسته به گرده افشانی زنبورها است را نیز از دست میدهند و این خیلی تکان دهنده است.

زنبورها بر اساس همان نیازشان به مواد غذایی خدمت مفت و رایگان گرده افشانی را انجام میدهند، در مناطق که براساس پوشش گیاهی و یاهم آب و هوا، محل مناسب برای زنده گی زنبورهای عسل نیست، زراعت پیشه گان مجبوراند عملیه گرده افشانی را با دستان خود انجام دهند که کاری است خیلی سنگین و پرهزینه.

میزان مرگ و میر زنبور عسل:

زنبورهای عسل در تمام روی دنیا با  بحران شدید مرگ و میر دچار اند و این یک فاجعه هست. تنها دو کشور آمریکا و بریتانیا اعلان کرده اند که در سال گذشته بالاتر از یک سوم از زنبورهای خود را از دست داده اند و همچنان ایتالیا اعلان نموده است که بیشتر از نصف زنبورهای خود را در سال گذشته از دست داده ، البته این مرگ و میر نه تنها در اروپا و آمریکا بلکه آهسته آهسته به سراغ کشورهای آسیایی نیز آمده است.

علت مرگ و میر چیست؟

بعد از ختم جنگ جهانی اول در سال 1945 میلادی، جهان برای افزایش میزان تولیدات زراعتی، در عوض زرع و کشت گیاهان چون شبدر، رشقه و غیره که از جمله کودهای طبیعی به شمار میروند شروع به استفاده از کود کیمیاوی نمودند.

گیاهان مثل شبدر و رشقه که از جمله کودهای طبیعی به شمار میروند در کنار اینکه مقدار نایتروجن زمین های زراعتی را حفظ میکنند منبع خوب غذایی برای زنبورهای عسل به شمار میروند.

صرف نظر از کشت و زراعت مواد غذایی زنبور ها بزرگترین عامل مرگ و میر این موجودات زیبا در این کره خاکی هست.

دومین عامل مرگ و میر زنبور های عسل استفاده از آفت کش ها در مزارع است، یکی از این آفت کش های که برای زنبورهای عسل خیلی خطرناک است ماده نئونیکوتینوید است. این ماده حشره کش بعد از قرار گرفتن در خاک توسط گیاه جذب میگردد وحتی در گل گیاه نیز موجود باشد، بعد از اینکه زنبور عسل از گل این گیاه آلوده استفاده کند دچار مرگ شده و یا حد اقل مسموم میشود.مسمومیت زنبور عسل توسط این ماده باعث از بین رفتن حافظه زنبور شده در نتیجه زنبور بیچاره محل کندوی خود را فراموش نموده و این موجود زیبا در فضا سرگردان به هرسو پر میزند.

و سومین عامل بزرگ مرگ و میر زنبور عسل همان انگل های است که در وجود این حشره جا گرفته و با تغذیه از وجود این حشره باعث مرگ آن میگردد.

عامل مهم دیگر که در از بین رفتن نسل این حشره نقش دارد، نبود منابع غذایی کافی در محل زنده گی این حشره است، کشورهای جهان از دیر زمانی بدینسو چراگاه های طبیعی را که حاوی صدها نوع گیاه گل دار مختلف بود ،  تبدیل به زمین های زراعتی نموده اند. گیاهان گل دار متنوع در چراگاه های طبیعی یک منبع خوب غذایی برای زنبورهای عسل به شمار میرود ولی انسان های بی رحم این منابع را نیز از این موجود زیبا غصب نموده اند.

بلی چنانچه که پروردگار بزرگ در قرآن 14 قرن قبل  خطاب به زنبور عسل بیان نموده وَمِمَّا يَعْرِشُونَ یعنی راه هایى را که پروردگارتان معیّن کرده است رام و فرمانبردار بپویید و در ادامه میفرماید: كُلِي مِنْ كُلِّ الثَّمَرَاتِ از میوه های گوناگون تغذیه کن، امروز بشر با دست درازی بر طبیعت و استفاده از مواد کیمیاوی مختلف سبب مسموم شدن این حشره شده که در نتیجه حافظه خدا دادی خود را از دست داده، راه های خانه خود را گم میکنند و بشر با  از بین بردن منابع انواع مختلف گیاهان باعث از میان رفتن منابع غذایی این حیوان گردیده است.

بلی، بشر بی رحم با دست درازی در طبیعت و از بین بردن محیط زیست هر روز هرچه بیشتر زمینه هلاکت خود را فراهم میسازند.

راه حل چیست؟

اگر بقای زنده گی برای ما مهم است، اگر میخواهیم که 35 درصد مواد غذایی خود را از دست ندهیم باید مانع از بین رفتن این موجودات زیبا شویم و از هیچ تلاشی دریغ نورزیم.

راه حل خیلی ساده است، هرکدام ما به اندازه توان خود مسوولیت داریم تا برای آگاهی عامه در چگونه گی حفاظت از محیط زیست تلاش کنیم.

• دهقانان وطن را تشویق کنیم که در عوض استفاده نمودن از کودهای کیمیاوی تا میتوانند از کودهای طبیعی استفاده نموده و کشت و زرع گیاهان مثل شبدر و رشقه را فراموش نکنند، زیرا برای زراعت خودشان مهم است.
• هرکدام ما به شکل فردی در محل زنده گی خود درحد توان با کشت نمودن انواع مختلف گل ها در کنار زیبایی محل زنده گی منبع غذای خوبی برای این موجودات فراهم کنیم.
• برای باغداران کشور توصیه شود، تا حد امکان از استفاده دواهای کیمیاوی آفت کش خود داری نمایند و در صورت نیاز حد اقل از مواد کیمیاوی که برای زنبورهای عسل ضرر نمی رساند استفاده کنند و این مواد در بازار به وفرت یافت میشود.
• باغداران محترم ما آفت کش های کیمیاوی را حد اقل قبل از گل نمودن درخت ها، و یاهم در ختم از میان رفتن گل ها استفاده نمایند، هرگز گل های درختان را با مواد حشره کش آلوده نسازند، زیرا این کار باعث مرگ و میر زنبورها شده و در نتیجه عمل گرده افشانی درختان به شکل درست صورت نگرفته حاصلات آنها به شکل چشمگیری کاهش میابد.

این نبشته فقط بخاطر ازدیاد اطلاعات شما نبود، بلکه برای عمل نمودن است، با شروع سال جاری هرکدام تصمیم بگیریم حد اقل با غرص یک اصله نهال ویا کاشتن یک بته گل، برای بقای زنده گی ادای مسوولیت کنیم، زیرا با بقای زنده گی سایر موجودات در این کره خاکی ادامه حیات خود را نیز تضمین میکنیم، ورنه با دست درازی های بیشمار نه تنها باعث نابودی نسل های زیادی از حیوانات میشویم؛ بلکه زمینه نابودی هرچه عاجلتر خود مان را نیز فراهم میکنیم. والله اعلم.