بنیان مرصوص
نویسنده: احمدزبیر سلجوقی
دین مقدس اسلام آیینی‌ست جهان‌شمول که در هر مکان و زمان، منطبق و مرعی‌الاجرا می‌باشد؛ آفریده‌گارش، آفریده‌گار جهان هستی‌ست و زیر و بم هستی، همه در حیطه‌ی علم اوست. او آفرینش‌گر این آیین است و ره‌نُمايی نیز با اوست؛ نمونه‌ی بارز آن، فرستادن پیامبر باز بپسین، مدرس این آئین، محمد صلی‌الله‌علیه‌وسلم است.
قرآن به عنوان معجزه‌ی برین حضرت محمد صلی‌الله‌علیه‌وسلم از روز نزول تا امروز کتاب هدایت بوده و در هر عصری جهت تثبیت خود به عنوان کلام حق، موضوعاتی را نمایان می‌کند که انگشت حیرت در دهان اهلِ خرد می‌گذارد. زیاد است ازین موضوعات که تا کنون نمایان شده و بی‌گمان چیز های زیادی هنوز از دید بشر پنهان مانده است که در پهنه‌ی زمان بدان دست خواهد یافت.
از این جمله‌ی اعجاز علمی قرآن، یک مورد نیز آیه‌ی چهارم سوره‌ی مبارکه‌ی الصف که خداوند متعال از سرب به عنوان دیوار غیر قابل نفوذ یاد کرده و محبان صف‌بسته‌ی خویش را به چنین دیواری تشبیه کرده است.
{إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الَّذِينَ يُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِهِ صَفًّا كَأَنَّهُمْ بُنْيَانٌ مَرْصُوصٌ}
ترجمه: خداوند دوست مي‌دارد كساني را كه در راه او متحد و يك‌پارچه در خط و صف واحدي مي‌رزمند، گویی ديوار سربي بزرگي هستند.
در تفسیر آیه‌ی فوق، از بنیانِ مرصوص به عنوان سد یا دیوار آهنین که استحکام بسیار دارد یاد می‌شود و مفسران در تحلیل آن از اصل استناد و استحکام دیوار در مقابل فروپاشی استفاده می‌کنند و به نوعی می‌توان گفت هرجا کلمه دیوار آمد صفت وی را به سَمت اوصافی مانند فولادین، آهنین، مستحکم و… می‌برند؛ حتا در بعضی از ترجمه‌ها مرصوص را آهنین ترجمه کردند. لاکن مرصوص در این‌جا مفهوم اصل خود یعنی همان سرب را دارد و در گذشته چون توان تحلیل سرب به عنوان دیواری سربی به خوبی به ذهن نمی‌رسید، ازآن به‌گونه‌ای دیگر تعبیر می‌کردند؛ چه که سراغ نداشتند در تقویّت، استحکام و استقرار یک دیوار از سرب استفاده شده باشد و حتا نقیض آن را نیز به فروانی می‌دیدند که از این فلز نه در ساخت دیوار نه، بل در ساخت ظروف استفاده صورت می‌گرفت.
مرصوص = ارص = سرب
سوال که با به‌دست دادن این معنا در ذهن می‌پیچد این است که چرا دیوار سربی؟! چرا فولادی نه؟!
مسلماً در سرب ویژه‌گی‌های وجود دارد که در عناصر دیگر موجود نیست و بدون شک خداوند جل‌جلاله در سرب قدرتی قرار داده است که آن قدرت در عناصر دیگر یا به دیده نمی‌رسد و یا کم‌تر به دیده می‌رسد.
نیکوست تا ویژه‌گی‌های این عنصر را مطالعه کنیم و ببینیم چه نوع ماده‌ای‌ست و چه بهره‌ای در علم امروزی از آن برده می‌شود تا بتوانیم مقصود واقعی استفاده کلمه‌ی دیوار را در کنارِ سرب دریافت کنیم.
سرب، عنصری‌ست ثابت، نرم، با کثافت بالا، چکش‌خوار و انعطاف پذیر، رنگ سفید آن سریعاً در مقابل هوا به خاکستری تیره تبدیل می‌گردد. نمبر اتمی آن 82 است.
در گذشته از سرب -به دلیل انعطاف‌پذیری بالای آن- در ساخت وسایل استفاده می‌کردند؛ مصری‌ها از آن در ساخت قلاب ماهی‌گیری، در صنعت شیشه و لعاب و وسایل زینتی و آرایشی استفاده می‌نمودند.. بعد از رنسانس از این ماده در مطبوعات و در تولید گلوله‌ها نیز استفاده صورت گرفت.
امروزه در باتری‌های اسید سرب، در اجزای الکترونیکی، روکش کابل، مهمات، در شیشه CTR، سرامیک، شیشه‌های سرب‌دار، آلیاژها، اتصالات و مواد پُرکننده‌ي دندان، هم‌چنین در بام‌ها به‌عنوان درزگیر برای محافظت اتصالات در برابر باران مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما مهم‌ترین استفاده سرب در تنکولوژی قرن 21 در ساخت اتاقک‌های سربی‌ست! در ایجاد سد های توقف دهنده‌ی اشعه‌های رادیو اکتیف. (Lead Shielding, Lead Room, Radiation Protection, Radiation Shielding)
سرب بهترین عایقی است که می‌تواند اکثر اشعه‌های رادیو اکتیف (مخصوصاً اشعه‌های گاما و ایکس) را توقف داده و مانع عبور این اشعه‌ها گردد، این ویژه‌گی در مواد مختلف به پیمانه‌ی مختلف وجود دارد، اما سرب به‌دلیل کثافت بالا و نمبر اتمی بالا بهترین عنصر در این زمینه می‌باشد
.
بنابر این در محافظت از ماشین اشعه‌ی ایکس، نیروگاه‌های هسته‌ای، آزمایشگاه (قلعه‌های سربی جهت انتقال مواد رادیو اکیو)، تجهیزات نظامی، و مکان‌های دیگر که در آن تابش ممکن است مواجه می‌شوند استفاده می‌شود.
در متوقف ساختن اشعه‌ی گاما نیاز به مقدار زیاد کتله اتمی می‌باشد در مقابل ذرات آلفا، که می‌تواند توسط کاغذ یا پوست بدن، و ذرات بتا، که می تواند توسط ورقه‌ای متوقف شود.
اشعه گاما و X توسط موادی با عدد اتمی بالا و چگالی بالا جذب می‌شود، یک سپر سرب به تنهایی به صورت متوسط 20 الی 30 درصد از سپر های هم کتله محافظ دیگر مانند آلومینیوم، کانگریت یا بتن، آب و یا خاک موثرتر است.
مزیت عمده‌ی سرب در وزن پایین‌تر نیست، بلکه این ویژه‌گی در سرب به اثر تراکم بالای اتمی آن می‌باشد و این تراکم اجازه داده تا ذرات بسیار زیادی در حجم کم در کنار یک‌دیگر قرار گرفته و به خوبی می‌تواند اشعه‌های رادیو اکتیف را بهتر از هر ماده‌ی دیگر جذب اتم‌های خودکند.
سرب‌کوبی به فناوری ساخت دیوار ها با عایق‌های سربی نامیده می‌شود تا در محیط‌هایی که خطر انتشار اشعه‌های رادیو اکتیف موجود است، سد های محافظتی را ایجاد کرده و از نفوذ و انتشار شان جلوگیری گردد.
پس به صورت کل می‌توان خلاصه کرد که سرب به عنوان ماده‌ی غیر قابل نفوذ در تکنالوژی امروزی شناخته می‌شود.
حال، دوباره ترجمه‌ی آیه‌ی فوق را بازخوانی می‌کنیم:
«خداوند كساني را دوست مي‌دارد كه در راهِ او متّحد و يك‌پارچه، در صف واحدي مي‌رزمند، گویی ديوار سربي بزرگي هستند.»
در آیه‌ی فوق خداوند جل‌جلاله مؤمنانی را که در راه او صف بسته‌اند به مانند دیوار بزرگ سربی تشبیه می‌نماید که هیچ نیروی توان نفوذ در این صف را ندارد، از هر چه بگذرد ازاین دیوار نمی‌تواند بگذرد و هرچه بیشتر برای عبور سعی کند بیشتر در این دیوار جذب می‌گردد تا آن‌جای که اثری از آن باقی نمی‌ماند! این قدرت و برکتی‌ست که خداوند در این صف گذاشته و این ویژه‌گی در هیچ صف دیگری یافت نمی‌شود.
بله، مومنانِ صف‌بسته، همان بنیان مرصوص اند که نه دشمن توان نفوذ در صف‌شان را دارد و نه هم ترس و اندوهی قلوب مؤمنان پریشان و آشفته می‌کند.
«بی‌گمان، آنان‌که گفتند: پروردگار ما خداست، سپس ایستاده‌گی کردند، بیمی بر آنان نیست و غم‌گین [نیز] نخواهند شد.» [الاحقاف: 13]