کسوف و خسوف نشانه ای از نشانه های قدرت الله

نصرت الله ننگیار رکن نجم

کسوف و خسوف از جمله پدیده های نورمال و فرآیند طبیعی است که در اثر حرکت و چرخش زمین بدور خورشید و ماه بدور زمین بوجود می آید، این پدیده از گذشته های بسیار دور اذهان مردم را بخود جلب کرده و سبب بوجود آمدن سوالات، تیوریها، شبهات و علوم نجوم شناسی شده است.

هر گروه و فرقه اجتماعی و مذهبی نظریات، عقاید و عادات خاص بعضا جالبی نسبت به این پدیده داشته اند که بطور نمونه از آتش پرستان دوران باستان میشود یاد کرد، حادثه کسوف یا آفتاب گرفتگی آنان را مضطرب ساخته و به این عقیده بودند که گویا خدایشان یعنی آفتاب خشمگین و قهر است و بخاطر رضای آن طی مراسم ویژه مذهبی حیوانات گوناگون حتی انسانها را قربانی آن میکردن تا باشد از گناه آنها بگذرد.

متاسفانه در عصر حاضر نیز بعضی باورهای نادرست و بدور از حقیقت در میان مردم مخصوصا مسلمانان وجود که بر طبق سنت رسول الله (صلی الله علیه وسلم) باید در تلاش زدودن این باور ها و خرافات از جامعه اسلامی تلاش کنیم، چنانچه:

همزمان با وفات ابراهیم پسر رسول الله (ص)، خورشید نیز کسوف کرد، و برخی از یاران پیامبر(ص) گمان کردند که آسمان نیز در حزن وفات ابراهیم، ماتم‌بار است و گفتند که به خاطر ابراهیم، کسوف کرده است. اما پیامبر(ص) با شنیدن این قضیه، در جهت رعایت امانت آسمانی خود و حفظ آن از تحریف، با رد این ادعا از اختلاط میان حقایق علمی و احساسات مسلمین جلوگیری کرد. چنانچه ابوبکره از رسول الله (صلی الله علیه وسلم) روایت میکند، که جناب ایشان فرمودند:

إِنَّ الشَّمْسَ وَالقَمَرَ لَا یَنْکَسِفانِ لِمَوتِ أَحَدٍ وَلَا لِحَیاتِهِ فَإِذا رَأَیتُمْ ذالِکَ فَصَلُّوْا وَادعُوا اللهَ تَعالی.

 (بخاری و مسلم)

به حقیقت خورشید و ماه برای مرگ و حیات کسی گرفته نمی‌شود، هرگاه خورشید یا ماه را گرفته دیدید نماز کسوف و خسوف بخوانید و خداوند را بخوانید و دعا کنید.

و در روایت آمده است:

ادعُوا اللهَ وَصَلُّوا حَتّی یَنکَشِفَ ما بِکُمْ

خداوند را بخوانید و دعا کنید و نماز بخوانید تا این حالت رفع شود(حداقل نماز کسوف و خسوف دو رکعت است).

کسوف و خسوف از لحاظ علمی چیست؟ و چگونه واقع میشود؟

کسوف و خسوف از لغات کسف و خسف گرفته شده که هر دو از لحاظ معنی یکی اند و به مفهوم از دست دادند نور یا روشنی میباشد، هر دو واژه هم برای خورشید و هم برای ماه استعمال شده میتواند و برخی علمای نحوه  ک (صبغه مذکر) را برای خورشید و خ (صبغه مونت) را برای ماه استفاده کرده اند. ودر بعضی احادیث کلمه خسف برای آفتاب و کسف برای ماه استمال شده است. اما خسوف و کسوف دو حالتی است که از چرخش نورمال ماه و زمین بدور آفتاب بوجود می آید.

هرگاه زمین بین خورشید و ماه دریک مدار قرار گیرد سایه زمین بر سطح ماه افتاده و خسوف ایجاد می شود. به این دلیل ماه گرفتگی را به آن اطلاق می کنند که ماه در زمان خسوف دیده نمی شود.

زمانی که عکس حالت قبل پیش آید یعنی ماه میان زمین و خورشید قرار گیرد سایه ماه بر سطح زمین می افتد و کسوف یا خورشید گرفتگی ایجاد می شود.

چون دلیل اصلی رخداد های کسوف خسوف انحراف ۵ درجه یی مدار ماه بدور زمین میباشد،آفتاب گرفتگی و ماه گرفتگی تنها زمانی رخ میدهد که مهتاب، زمین و آفتاب در یکمدار و منطبق با این انحراف قرار گیرد،(طبق حرکت وضعی زمین، حداقل در ماه دو بار زمین، آفتاب و مهتاب در یکمدار قرار میگیرند ولی هر بار کسوف و خسوف بوقوع نمی پیوندد.)  به باور ستاره شناسان ممکن است زمین در حالت وقوع کسوف و خسوف که سیارات دیگر مانند مریخ و مشتری نیز به آن نزدیک میشود دچار انحراف از مسیر خود گردد که باعث فلاکت این سیاره و از بین رفتن نظم در نظام شمس گردد، بناء رسول الله (صلی الله علیه وسلم) طی احادیث متعدد بر مسلمانان تاکید ورزیده است که در صورت دیده شدن این آفتاب گرفتگی و مهتاب گرفتگی روبه نماز بیاورند و از بارگاه الله غفور طالب مغفرت گناهان خود شوند.

کسوف و خسوف نشانه ای از نشانه های قدرت خداوند:

این دو حادثه طبیعی از جمله آیات و نشانه های قدرت خداوند منان برای شخص عاقل و خردمند است تا باشد بر آن تفکر و تفحص کند، و وجود خالق لایزال را که آفرینده این همه هستی و کائنات بزرگ است و آنرا با یک نظم خاصی در آورده است، از ته دل احساس کند. چنانچه الله ذل جلال می فرماید:

وَ مِنْ آیاتِه الّیلُ وَ النَّهارُ وَ الشَّمْسُ وَ الْقَمَرُ لا تَسْجُدُوا لِلشَّمْسِ وَ لا لِلْقَمَرِ وَ اسْجُدوا لله الّذی خَلَقَهُنَّ انْ کُنْتُمْ ایّاهُ تَعْبدوُنَ   (فصلت : 37)

«از نشانه‌های (قدرت) خدا، شب و روز و خورشید و ماه است. برای خورشید و ماه سجده نکنید، برای خدایی که آنها را آفریده است، سجده کنید، اگر واقعاً او را عبادت و پرستش می‌کنید».

و نیز می‌فرماید :

قُلْ أَرَءَیْتُمْ إِنْ جَعَلَ للهُ عَلَیْکُمُ الَّیلَ سَرْمَداً اِلَی یَوْمِ القِیامَهِ مَنْ اِلهٌ غَیرُ اللهِ یَاْتِیکُمْ بَضِیاءٍ اَفَلا تَسْمَعُونَ    (قصص : 71)

«بگو : (ای مردم!) به من بگویید! اگر خداوند شب را تا روز قیامت همیشه ماندگار کند (و روز روشن را به دنبال آن نیاورید) بجز خدا کدام خدا است که بتواند برای شما روشنایی بیاورد؟ (و روز روشنی پدیدار کند تا در آن به تلاش بپردازید و کسب و کار کنید؟) آیا نمی‌شنوید؟ (باید که بشنوید و بنگرید و کرنش برید) اگر عاقلید».