نقش حیاتی جنگل های کشور!
نوشته: عبدالباسط خالد
افغانستان کشوری محدود به خشکه در قلب آسیا و دریک منطقه خشکه دنیا واقع شده است، میزان بارنده گی حد اوسط سالانه آن کمتر از 250 ملی متر میباشد که این مقدار تقریبن یک برچهارم حصه حد اوسط بارنده گی دنیا هست، یعنی در جهان حد اوسط بارنده گی سالانه چیزی در حدود 900 میلی متر میباشد.
واقع شدن افغانستان در یک جغرافیای خشکه، و گرم شدن روزمره کره زمین تهدیدی برای نفوس سی و پنج میلیونی فعلی افغانستان و برای صدها میلیون انسان در نسل های آینده این جغرافیای خشکه هست.
متاسفانه بر اساس نبود پوشش گیاهی درست و قطع مستمر جنگلات کشور، باران های موسمی نیز سبب سیلاب های مدهش شده و این امردر کنار تلفات جانی و مالی هموطنان سبب از بین رفتن زمین و فرسوده شدن آن میگردد.
براساس تخمین سال 2014 سازمان بین المللی غذا و زراعت، دو فیصد جغرافیای افغانستان یعنی در حدود 1.350 میلیون هکتار زمین کشور، زیر پوشش جنگل میباشد که این مساحت در مقایسه به مساحت عمومی کشور خیلی اندک بوده و نیازمند توجه جدی دولت و مردم کشور هست.
تاریخ سیاه قطع جنگل های کشور:
بر اساس گزارش سازمان بین المللی محیط زیست، افغانستان قبل از کودتای کمونیستی ثور 1357 تنها بیش از 5 درصد مساحت آن تحت پوشش جنگل های غیر مثمر قرار داشت که بیشتر مناطق شرقی افغانستان را در بر میگرفت و برعلاوه آن جنگل های مثمر در نقاط شمال و شمالغرب کشور نیز وجود داشت.
اشغال کشور توسط نیروهای اشغالگر شوروی و جنگ های تحمیلی پس از آن بر علاوه از بین بردن منابع مادی و نیروی بشری کشور، منابع طبعی کشور که جنگل ها از مهمترین آن است را نیز به سوی نیستی و نابودی کشاند.
تنها در شرق افغانستان در میان سالهای 1978 الی 2002 بیش از 50 تا 60 درصد جنگل های کانیفر نورستان از بین رفته است و بیش از 50 درصد جنگل های مثمر کوتل سبزک در شمال غرب کشور در طی این سی سال قطع گردیده هست.
بصورت کل میتوان گفت، در جریان این 30 سال جنگ ، افغانستان در حدود 60 تا هفتاد درصد جنگل های خود را از دست داده است.
تنها در ولایت کنر روزانه تا دوصد موتر لاری چوب به شکل غیر قانونی قطع گردیده و به پاکستان قاچاق میگردد که در قاچاق این سرمایه ملی به شمول نیروهای امنیتی پولیس، حتی نماینده گان پارلمان کشور نیز نقش دارند و بارها مردم کنر از این بابت شکایت نموده اند.
جنگل ها چی اهمیت دارند؟
جنگل ها، این نعمت زیبای پروردگار بهترین دوست انسانهاست و از هزاران سال بدینسو در خدمت بشر و سایر حیوانات بوده است، اینک به شکل مختصر به بعضی نکات مهم و ارزنده جنگل ها اشاره می نمائیم.
1. تولید اکسیجن: یک درخت سالم برگ دار، سالانه به اندازه ی اکسیجن تولید میکند که برای مصرف سالانه ده نفر کافیست.
2. جذب کاربن دای اکساید: یک درخت سالم و بالغ سالانه در حدود بیست و دو کیلو کاربن دای اکساید را از فضا جذب می نماید، که از آلوده گی هوا جلوگیری نموده و در ترمیم قسمت های تخریب شده لایه اوزون کمک میکند.
3. جذب و ذخیره آب: هر هکتار جنگل سالانه از 500 تا 2000 متر مکعب آب را در زمین ذخیره نموده که بعدها این آبهای ذخیره شده به شکل چشمه ها از دامنه های کوه ها به سوی دشت ها و مراتع سبز در جریان میشوند.
4. جلوگیری از گرم شدن کره زمین: امروزه جنگل ها منبع ذخیروی 825 بیلیون تنی کاربن بوده، در صورتی که آنها حریق شوند به گاز کاربن دای اکساید تبدیل شده و سبب گرم شدن کره زمین میگردند، امروزه بین 5 تا 35 درصد کاربن دای اکساید تولید شده در جهان از سوختاندن جنگلات به دست آمده است که سبب شده زمین 0.5 تا 0.7 درجه گرم تر از قبل شود.
5. جلوگیری از فرسایش خاک: جنگل ها در مقابل باران های شدید و ژاله ها حیثیت یک سپر دفاعی داشته از فرسایش و نابودی خاک جلوگیری میکند.
6. مانع آلودگی هوا: جنگل های مانع عمده در مقابل خاک باد ها و حرکت شن ها از یک محل به محل دیگر هست.
7. جنگل های موجب تعدیل آب و هوا در زمستان و تابستان گردیده و سبب ایجاد باران میگردد، سه درصد از باران های دنیا از اثر مستقیم جنگل ها شکل میگیرند.
8. پناه گاه حیوانات: هزاران گونه مختلف از حیوانات و زنده جانهای کشف شده و کشف ناشده در این جنگل ها زنده گی نموده و این جنگل ها خانه های مصوون برای آنهاست که سبب بقای نسل آنها میشود.
9. دوا طبی: امروز بیش از بیست و پنج درصد مواد دارویی در جهان طب، از جنگل ها بدست می آید.
10. اهمیت اقصادی: امروز در جهان میلیون ها دالر از صنعت چوب و میوه های جنگلی به دست می آید، تنها در آلمان زمینه کار برای بیش از هشت صد هزار انسان را مساعد ساخته است.
این ده مورد ذکر شده در فوق از نکات عمده و مهم در مورد اهمیت حیاتی جنگل ها بود، در حالیکه جنگل ها به مراتب فواید بیشتر از این ده مورد را داشته و نیاز به تحقیق گسترده در این پیوند هست.
خداوند متعال برای بهبود زنده گی انسان ها جنگل ها را خلق نموده است، اما متاسفانه این بشر ناسپاس پس از دوران صنعتی شدن و با استفاده بی رویه از آنها سبب هلاکت و تباهی خود را هر روز بیشتر از روز دیگر آماده میسازد.
انسانها با دست درازی به این منابع طبعی در طول دو صد سال اخیر چنان خرابی و ویرانی جنگل ها ره به میان آورده اند، که حیوانات بیچاره در طی میلیون ها سال قادر به آن نگردیده بودند، گفته معروف هست که ” جنگل ها قبل از ملت ها به میان آمده هست، و بیابان ها پس از ملت ها”
ملت سلحشور افغانستان نیز در این کاروان از سایر انسانها پس نمانده بلکه چندین قدم جلوتر از دیگران در بیابان ساختن این کشور کوشیده اند و هر روز بیشتر از روز دیگر زمینه های تباهی خودشان و نسل های آینده شان را فراهم میسازند.
راه حل:
از آنجا که بر اساس فیصله رسمی مجلس وزرای کشور در 29 جدی سال 1395 هجری خورشید، قطع درختان جنگلی ممنوع قرار داده شد و انجام آن جرم تلقی گردیده است.
- دولت افغانستان مکلف است، تا در تطبیق این فیصله شورای وزیران به شکل جدی اقدام نموده و آنهای که در جرم قطع و قاچاق این درختان سهیم اند را به سارنوالی معرفی نموده و عملن محاکمه نمایند.
- هر فرد کشور در جلوگیری از وقوع این جرم مسوولیت داشته و در بازداشت مجرمین با دولت افغانستان همکاری نمایند، چنانچه در ولایت کنر بارها مردم محلی موترهای قاچاق چوب چارتراش را توقف داده و به نیروهای دولتی تسلیم نموده اند.
- بر اساس گزارش های نشر شده در رسانه های چاپی و تصویری، تعداد از زورگویان، نیروهای امنیتی و نماینده گان پارلمان، در قطع و قاچاق درختان جنگل شریک جرم بوده، دولت و رسانه های کشور مکلف هست، تا هویت آنها را فاش نموده و ملت افغانستان را از شر این دزدان رهایی بخشند
- در ولایات شرقی کشور، بیشترین مناطق جنگلی در ساحه تحت حاکمیت مخالفین مسلح دولت قرار دارد، از آنجا که آنها در تطبیق احکام شان در ساحه تحت نفوذ شان به مراتب از دولت کرده جدی تر عمل میکنند، امید است که متوجه اهمیت جنگل های کشور گردیده و به آنها به دید سرمایه ملی و بیت المال نگریسته مانع از بین رفتن این سرمایه ملی گردند.
- جامعه مدنی، جوانان، فرهنگیان، قشر تحصیل کرده و چیزفهم جامعه برای تنویر اذهان عامه کمپاین های آگاهی دهی عامه را راه اندازی نموده از فواید و اهمیت جنگل های کشور ملت را آگاه سازند، چنانچه نهاد جوانان مسلمان همه ساله تحت عنوان ” حفاظت از محیط زیست وجیبه دینی و مسوولیت ملی” در ولایات کشور برنامه های آگاهی دهی عامه را راه اندازی می نمایند.
- همه ساله در آغاز سال باید، مردمان کشور به شکل دسته جمعی عشرهای عمومی برای غرس نهال را راه اندازی نموده و در قسمت نهال های غرس شده احساس مسوولیت نمایند تا کشور ما سبز و شاداب گردد.
هر فرد این کشور در حفظ و مراقبت جنگل ها، وجیبه دینی و مسوولیت ایمانی داشته و از قطع بی رویه جنگلات تا حد امکان جلوگیری نمایند تا مسوولیت خود در قبال دین، وطن و ملت را اداء نموده باشند.
تا باشد روزی شاهد افغانستان، سرسبز، شاداب و پیشرفته باشیم.
