۱۶ قدم برای از بین بردن عادات بد در جریان ماه مبارک رمضان

نوشته: محمد عوض دانیال، رکن نجم فراه

آیا میخواهید عادات بد تانرا تغییر دهید؟
قبل از زدودن عادات ناپسند مواردی اند که باید مدنظر گرفته شوند تا وقتی که این موارد در عادات روزمره و شخصیت ما وجود نداشته باشند، از بین بردن عادات بد دشوار بوده و روزها حوصله و تمرین را تقاضا میکند. موضوع خوشحال کننده اینست که رمضان محیط خیلی عالی و طبیعی را برای تمرین های معنوی فراهم میکند.
تحقیقات روانشناسی مثبت ( مطالعه علمی افراد موفق) مکررا نشان داده است که برای از بین بردن یک عادت بد و ایجاد عادت جدید بین ۳۰ الی ۴۰ روز زمان نیاز است. در ماه رمضان بر علاوه تربیت فزیکی منظم، تمرین معنوی بیشتر و ارتباط با الله میتوانند عادات شما را در زنده گی تغییر دهند.

روشهای مفید ثابت شده ی ذیل را جهت ایجاد تغییر مثبت در عادات تان در جریان ماه رمضان و بعد از آن امتحان کنید:
۱: عادات بد تان را تشخیص داده و بررسی کنید، قدم اول اینست که شما نیاز تان به تغییر را قبول کنید. در صورتیکه شما عادات بد تانرا نپذیرید شما نخواهید توانست تا عادات بدتانرا تشخیص داده و تغییر دهید.

۲: برای این ماه یک عادت را انتخاب کنید: عادات بد تانرا اولویت بندی کنید و برای این ماه بروی یکی بیشتر تمرکز کنید اگر شما حداقل برای تغییر یک عادت متعهد هستید نتایج عالی قابل توجهی را خواهید دید ان شاءالله.

۳: به خودتان تلقین کنید که تغییر بدست خودتان است: گفته های قدیمی را فراموش کنید که میگویند ( شما نمیتوانید به یک پیر، فن و مهارت یاد دهید)، شما میتوانید یک عادت بد را از بین ببرید اگر واقعا خواسته باشید.

۴: به یاد داشته باشید که الله آنهایی را که دچار اشتباه میشوند و بعد توبه میکنند دوست میدارد: حضرت محمد ص میفرماید: قسم به ذاتی که نفسم در دست اوست، اگر شما گناه نمیکردید الله متعال شما را از بین میبرد و ملتی را میآورد که گناه کنند و از الله متعال طلب بخشش نمایند؛ پس الله متعال آنها را میبخشید.   صحیح مسلم

۵: برای تغییر اراده قوی و پلان منظم داشته باشید: (اگر شما در پلان ریزی شکست خوردید به این معناست که برای شکست پلان ریخته اید.) پروراندن شخصیت صحتمند و درست، مستلزم کار آهسته ی تدریجی است که به پلان گزاری و برنامه ریزی دقیق نیاز دارد.

۶: عادت بد را با یک عادت پسندیده و نیک جایگزین سازید: بصورت کل از بین بردن یک عادت زشت چالش زا تر از آن است که آنرا با عادت بهتری جایگزین سازیم، مثلا این ساده تر است که اعتیادتان به تلویزیون را  با انجام کار فزیکی و یا مطالعه متوازن ساخته و یا جایگزین سازید، نسبت به این که به یکبارگی تلویزیون را از زنده گی تان حذف کنید. حضرت محمد ^{صلی الله علیه و سلم} بزرگترین روانشناس انسانیت این موضوع را در حدیث ذیل چنین توضیح میدهند:
از الله متعال بترسید در هر جاییکه هستید، و پس از بدی نیکی انجام دهید زیرا نیکی بدی را از بین میبرد و خوش خلقی و مهربانی را بین مردم می افزاید.  ترمذی

۷: محیط خود را تغییر دهید: فشار و تاثیر همنشینان منفی را با یافتن مجموعه بهتری از دوستان از بین ببرید. عمل جمعی برای تغییر نیرومندتر و موثرتر است. حضرت محمد ^{صلی الله علیه و سلم} تاثیر دوست و همراه را در یک تمثیل چنین بیان میدارد:
دوست خوب و دوست بد مانند عطر فروش و آهنگر اند: عطر فروش شاید برایتان قدری عطر تحفه دهد و یا شاید شما از او عطر بخرید و یا حداقل از بوی خوش آن مستفید شوید وهمنشینی با یک آهنگر شاید لباس هایتان را بسوزاند و یا حداقل دود کوره به استشمام تان برسد.  ^{صحیح البخاری و مسلم}

۸: تمرین؛ تمرین روحی و معنوی برای دوام تغییر مهم است: شما میتوانید این تمرین ها را با قرار دادن خود در تمرین های روحانی چون تلاوت قرآنکریم، مطالعه احادیث، روزه گرفتن، صدقه دادن، ذکر و غیره… تحقق بخشید اینها در از بین بردن تعدادی از عادات بد کمک میکنند. با نور معنویت انجام کارهای بزرگ برایتان آسان شده و بدی ها تدریجا از زنده گی شما محو خواهند شد. الله متعال میفرماید: مسلما نماز (انسان را) از گناهان بزرگ و از کارهای ناپسند (در نظر شرع) باز میدارد.   _{سوره عنکبوت آیه ۴۵}

فردی نزد حضرت محمد ^(ص) در باره کسی شکایت کرد که نماز میخواند و دزدی میکرد. حضرت پیامبر^(ص)  فرمودند: نماز او بسیار زود او را از آن گناه منع و پاک خواهد کرد. این نشان میدهد که مداومت بر تمرین های نیکو میتواند ما را از شر عادات بد خلاص کند. انجام کارهای نیک چون ذکر و یاد الله قلب را صفا می بخشد. قلب پاک انسان را به انجام کارهای نیک تشویق کرده و از عادات بد مانع میشود.
بر علاوه تمرین های روحانی ومعنوی عزم راسخ و نیروی ارادهء شما ( در نبرد با وسوسه ها ) را افزایش داده و درین ماه به شما کمک میکند تا تمام انواع عادات بد را از بین برده و با عادات نیک جایگزین نمایید. عزم راسخ و اراده قوی مانند یک عضله است؛ که هر چه آنرا تمرین بیشتر دهید بیشتر قویتر خواهد شد.

۹: خود را منحیث فرد تغییر یافته، متفاوت و فرد جدید فکر کنید: این تغییر سادهء روانی در مورد خودتان میتواند شگفتی بیافریند. به خودتان بگویید: من نمیتوانم به این رفتار بد خود ادامه دهم، من ازین بهترم، من قویترم، من عاقل ترم و من خردمندتر ازینم.

۱۰: جایزه و پاداش موفقیت: از جمله مهمترین قوانین در روانشناسی (قانون اثر) است، این قانون بیان میدارد که کارهایی که جوایز و انعاماتی در پی دارند نیرومندانه تر بوده و احتمال انجام و موفقیت آنها بیشتر است. متاسفانه مطالعات نشان میدهد که مردم وقتی میخواهند عادات شخصی خود را تغییر دهند ندرتا ازین فن استفاده میکنند. تنظیم کردن جوایز برای موفقیت چانس شما را در تغییر دادن عادات بد به خوب شدیدا زیاد میسازد و موثرتر ازین است که خود را بخاطر عادات بد تنبیه و مجازات کنید. به عنوان مسلمان ما باید به خاطر داشته باشیم که جایزه و پاداش نهایی رضای خداوند ^ج و بهشت در آخرت است.

۱۱: از دیگران هم کمک بطلبید: در مورد تلاش و تقلای تان در جهت تغییر به کسی بگویید، آن فرد شاید شما را بر مسیری که به پیش گرفته اید تشویق و کمک کند و همچنان شاید برایتان توصیه هایی خوبی داشته باشد. کتابهایی را بخوانید که شما را به انجام اعمال خوب و تقوا تشویق کنند. به برنامه های مسجد تان اشتراک کنید. خانم ها باید به حلقه های درسی اشتراک کنند، آنجا انسان های خوب و مخلصی هستند که آماده ی همکاری صرف بخاطر رضای خداوند ^ج اند.    ما یک جزیره نیستیم بلکه یک امتیم!

۱۲: سیستم دفاعی معنوی تانرا تقویه کنید: با روزه گرفتن،‌ انجام اعمال نیک، سپری کردن وقت زیاد در مسجد و با رفتن به راه خدا میتوانید ایمان خود را با چنان قوتی درونی تقویت کنید که با آن بتوانید بر تمام وسوسه های شیطانی که شما را بسوی عادات بد گذشته میکشانند غلبه حاصل کنید.

۱۳: اغلبا مرگ و آخرت را به یاد آورید:
حضرت پیامبر ^ص میفرمایند: قطع کننده و به هم زننده ی لذت ها (مرگ) را زیاد یاد کنید. _ترمذی

۱۴: تصمیم ادامه دادن و آماده گی اقدامات بعدی را بگیرید:
ترک کردن عادات بد و یا آموختن عادات خوب مستلزم محافظت منظم و اراده قوی است. این یک پروسه ی طولانی و مداوم است که در اصطلاح واژه های اسلامی بنام تزکیه یاد میگردد. این مرحله دشوارتر از قدم های ابتدایی تغییر است. پس خود را متقاعد سازید به این که ادامه میدهید. خودتانرا با یک وضعیت خوب از خداترسی و تقوا عیار سازید و عادت سپری کردن وقت خود در راه خدا را در خود نهادینه سازید.

۱۵: برای جلوگیری از برگشت به عادات گذشته طرح و استرتیژی بسازید:
چگونه تضمین میکنید که دوباره به عادات بدتان که در حال تغییر آن هستید باز نمی گردید؟ بعضی مردم وقتی به انجام گناه و یا عادات بد باز میگردند برای عامل کارهای نیک پول میپردازند. که این کار هزینه ی بازگشت به عادات بد را به ایشان یادآوری میکند. دیگران اعمال فزیکی سختی را امتحان میکنند تا آنها را از بازگشت به عادات ناپسند قدیمی شان باز دارند. بطور مثال اگر شما —— کار را انجام دهید سپس شما باید سه روزه گرفته و یا مقدار زیاد صدقه بپردازید و غیره…

۱۶: از خداوند کمک بخواهید:
این قدم خیلی مهم است! کمک خواستن از خداوند ^ج جزء خیلی مهم و لاینفک روند تغییر است. قبل، بعد و در جریان هر تلاش برای از بین بردن عادات زشت از خداوند کمک بطلبید. خیلی مخلصانه از خدا بخواهید حتی با زاری و التماس و گریه، مثل طفلی که وقتی واقعا چیزی میخواهد چنان با تمام وجود آنرا می طلبد. خداوند مجیب دعاها و درخواستهای ماست اما این ماییم که باید قدم نخست را بسوی او برداریم، خداوند هرگز شما را ناامید نخواهد کرد!
هرکس از خدا بترسد و پرهیزگاری کند خدا راه نجات (از هر تنگنایی ) را برای او فراهم میسازد و به او از جایی که تصورش را نمی کند روزی میرساند، هر کس بر خداوند توکل کند ( و کاروبار خود را به او بسپارد ) خدا او را بسنده است.  طلاق:۲-۳

Farheen Naaz نوشته:
ترجمه: محمد عوض دانیال
www.theidealmuslimah.com