دکتور وزین: رسانه های اجتماعی موثرترین وسیله تغییر اجتماعی
دکتور فضل الهادی وزین عضو اتحاد عالمی علماء اسلام، استاذ در پوهنتون سلام، عضو مسلکی انکشاف نصاب تعلیمی وزارت معارف، نویسنده، تحلیلگر و فعال رسانه های اجتماعی است. ویب سایت نجم در این صحبت از جناب دکتور وزین در باره نقش و اهمیت رسانه در کار اجتماعی و به خصوص کار جوانان پرسیده است، که صحبت های ایشان را بدون تغییر به نشر می رسانیم.
برگرداننده: مدثر اسلامی
نجم: به حیث فعال رسانه های اجتماعی استفاده از رسانه های اجتماعی در کشور را چگونه ارزیابی می کنید؟
وزین: نخست از شما و سایت نجم ابراز تشکر می کنم که زمینه این صحبت را مساعد ساختید. من برای موفقیت روز افزون شما دعا می کنم.
با در نظر داشت نقش مهم رسانه های اجتماعی در اطلاع رسانی و امکانات وسیع تفاعل و مشارکت مستقیم مردم و جهانی بودن این رسانه ها، استفاده از رسانه های اجتماعی چون فیس بک، تویتر و غیره روز بروز در کشور عزیز ما افغانستان، بویژه در میان نسل جوان بیشتر می شود.
هر چند آمار و ارقام دقیقی که تعداد استفاده کنندگان از رسانه ها یا شبکه های اجتماعی در افغانستان را بیان کند متاسفانه در دسترس نیست، مگر بدون شک از تجربه خود می شود بگویم که تعداد استفاده کنندگان از رسانه های اجتماعی روز افزون است و این رسانه ها خصوصا فیس بک آهسته آهسته به یک نیروی مهم و اثر گذار در جامعه مطرح می شود.
به نظر من جا دارد تا پیرامون استفاده از رسانه های اجتماعی و آثار مختلف آن اعم از مثبت و منفی، نقش آن در تاثیر گذاری بر افکار عامه و تغییرات اجتماعی، تحقیقات علمی صورت گیرد. برای محصلان رشته رسانه ها و ژورنالیزم فرصت خوبی است تا به تحقیق و پژوهش درین عرصه مهم بپردازد.
برای بهبود و روشمند شدن استفاده از شبکه های ارتباط اجتماعی بهتر است از زاویه شرع، قانون و اخلاق اجتماعی به آن نگریسته شود و در صورت نیاز بهتر است جوانب شرعی و قانونی موضوع بطور همه جانبه بررسی شود.
علاوه ازینکه شبکه های اجتماعی یا رسانه های اجتماعی فواید و نقاط مثبت بسیار در نقل معلومات، اطلاع رسانی و تفریح دارند، متاسفانه استفاده نادرست از آنها نیز می تواند هم برای فرد و هم برای خانواده و هم برای جامعه زیانبار باشد.
تعداد کسانی که در کشور ما از فیس بک استفاده نادرست می کنند نیز متاسفانه کم نیست.
نجم: با توجه به نقش روز افزون رسانه های اجتماعی چگونه می توان از آن برای تغییر مثبت اجتماعی در کشور استفاده نمود؟
وزین: بدون شک می توان از رسانه های اجتماعی برای ایجاد و توجیه مثبت تغییر اجتماعی استفاده کرد. مثلا نسل جوان می تواند جهت رشد فرهنگ استفاده بهینه از فیس بک، تویتر و غیره برای رسیدن به معلومات، معارف و افکار مثبت نماید.
همچنان می توان برای تضعیف و ریشه کن ساختن پدیده های منفی اخلاقی و رشد و توسعه و تشویق اخلاق، سلوک و اندیشه مثبت استفاده نمود. از رسانه های اجتماعی می توان برای تقویت روابط اجتماعی در جامعه خصوصا در خانودده، قریه و شهرها و اماکن وظیفه و کار بهره گرفت.
رسانه های اجتماعی می تواند وسیله خوبی برای تقویت و گسترش ارزشهای مثبت در جامعه باشد. مثلا می توان برای صلح و استقرار و آزادی ازین طریق کار کرد و افکار عامه را درین جهت خیر توجیه نمود.
رسانه ها و یا شبکه های اجتماعی می تواند با در نظر داشت استفاده روز افزون از آنها وسیله مهم و موثری برای ایجاد تغییرات مثبت اجتماعی در جامعه و توجیه و سمت دهی به این تغییرات باشد.
نجم: به نظر شما رسانه های اجتماعی در بلند بردن اگاهی جوانان و فعال ساختن آنها چه نقشی داشته می تواند؟
وزین: خوشبختانه جوانان بیشترین فیصدی استفاده کنندگان از رسانه های اجتماعی را تشکیل می دهند. در کشور ما هم اکثریت کاربران شبکه های اجتماعی جوانان اند و همزمان با گسترش شبکه ها و انترنت در دهات و مناطق روستایی و دور افتاده و دسترسی مردم به شبکه های اجتماعی تعداد جوانانی که از شبکه های اجتماعی استقاده می کنند، بیشتر می شود.ازینرو شبکه های اجتماعی عرصه و مجال بسیار خوبی است برای دسترسی به معلومات، معارف، علوم و تبادل معلومات و نظریات برای جوانان.
همچنان استفاده متوازن ازین شبکه ها می تواند وسیله خوبی برای تفریح سالم و سرگرمی مثبت و کسب مهارت های خوب برای جوانان باشد. بر کلمه متوازن باز تاکید می کنم تا انشغال بیش از حد جوانان ما در شبکه های اجتماعی سبب بازماندن آنان از درس و تحصیل و کار نشود.
جوانان در نقاط مختلف کشور و حتی در خارج می توانند با یکدیگر روی مشکلات جوانان، قضایای کشور، قضایای سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی و غیره تبادل فکر و نظر کنند و روی حل مشکلات و معضلات و راهکارهای پیشرفت و ترقی کشور فکر کنند.
آگاهی از اوضاع جهان، منطقه و کشورهای اسلامی و افغانستان و خبر شدن از تحولات سریع در عرصه های مختلف و تفاعل با آنها مجال دیگریست که جوانان می توانند از رسانه های اجتماعی استفاده خوب نمایند.
نجم: نهاد های جوانان چگونه می توانند برای نشر پیام شان از رسانه های اجتماعی استفاده موثر نمایند؟
وزین: سازمان ها و نهاد های جوانان که در حقیقت تجمع و تکتل های از جوانان اند باید از شبکه های ارتباط اجتماعی برای رسانیدن پیام شان به بیشترین تعداد جوانان استفاده کنند. و چون زمینه تفاعل مستقیم متلقی درین رسانه ها موجود خوبست تا از نظریات و افکار جوانان در بهبود برنامه ها وکارشان استفاده نمایند.
این رسانه ها حیثیت پل های ارتباطی جوی برای این سازمان ها و نهاد ها دارند. این نهاد ها و سازمانها می توانند از طریق شبکه های تواصل اجتماعی به فکر و اندیشه و گرایش های جوانان پی ببرند و از ان در بهبود خطاب و برنامه های شان سود گیرند.
نجم: برای جوانانی که رسانه های اجتماعی را برای اهداف تخریبی و پخش عقده ها و انواع تعصب بکار می برند، چه می گویید؟
وزین: جوانان ما باید این دانش، شعور و احساس را داشته باشند که از شبکه های ارتباط اجتماعی در هت مثبت استفاده کنند و نه منفی. استفاده نادرست و منفی از رسانه های اجتماعی علاوه ازینکه باعث ضیاع و به هدر رفتن وقت گرانبهای جوانان و سایر کاربران می شود، می تواند نتایج بسیار خطرناک برای افراد و جامعه داشته باشد.
رخنه ضعف اخلاقی در جامعه، مبتلا شدن به مواد مخدر، راه یافتن به شبکه ها و باندهای حرفوی جرایم، تشهیر و آبرو ریزی دیگران، نشر اسرار و معلومات شخصی و خانوادگی مردم، افتراء، غیبت و دشنام د غیره پدیده های منفی چیزهای است که باید از آنها در شبکه های اجتماعی اجتناب شود.
شبکه های اجتماعی نباید برای نشر و پخش اندیشه های مریض تعصب قومی، مذهبی، زبانی و نژادی بکار برود.
نشر فساد و فحشاء، منکرات اخلاقی و فکری و تعصبات از نظر شرعی و اخلاقی و قانونی کار خیلی نادرست است که حتی باید از آن اجتناب شود. باید متوجه بود که تخریب آسان است اما تعمیر مشکل و دشوار بناء باید در جهت تعمیر کار کنیم نه برای تخریب.
نجم: در مورد فعالیت های رسانه ای نجم چه فکر می کنید و برای بهبود بیشتر آن چه پیشنهادات دارید؟
وزین: نسل جوان در حقیق بزرگترین سرمایه امروز و فردای کشور است، جوانان امید امروز و آینده افغانستان اند، بویژه که افغانستان از نظر نیروی بشری یک کشور جوان است. به اساس امار رسمی بیش از ۶۰ فیصد نفوس کشور ما را جوانا تشکیل می دهد، در حالیکه بسیاری از کشور ها خصوصا در غرب از قلت جوانان و نو جوانان می نالند.
وجود سازمان ها، انجمن ها و نهادهای جوانان اگر اهداف و برنامه درست داشته باشند در تربیه مثبت و تشکل و سمت دهی و توجیه استعداد های آنان نقش بسیار مهم دارد.
نهاد جوانا مسلمان (نجم) تا جایی که من اطلاع دارم و برنامه ها و فعالیت های آنان را تعقیب می کنم، یک سازمان ملی و افغانستان شمول با مرجعیت واضح و روشن اسلامی و فکر وسطی و معتدل و آرمان های تمدنی بزرگ است. این نهاد تقریبا در تمام کشور فعالیت می نماید و برنامه های آن بیشتر علیمی و تربیتی است که در آن به تربیه متوازن و همه جانبه نسل جوان ترکیز و توجیه می شود. از همه مهمتر اینکه نهاد شما می کوشد از افراط و تفریط دور باشد و بستر مناسبی را برای تربیه متوازن جوانان کشور فراهم سازد.
نقطه خوبتر اینکه قیادت و رهبری نجم تا جاییکه من معلومات دارم از بهترین کادرهای تحصیل یافته جوان افغانستان تشکیل شده است. به تصور من افغانستان با داشتن نهادی برای جوانان همچو نجم که آثار مثبت اندیشی، مثبت نگری، و مثبت عمل کردن در نشرات و برنامه ها و فعالیت های آن بطور واضح دیده می شود، باید بخود ببالد.
من برای توفیق مزید نجم دعا می کنم و توصیه من بحیث یک معلم اینست که اهداف خود را در هیچ کار و زمان فراموش نکنند و سرو کار اعضای نجم با قرآن، حدیث، کتاب، مطالعه، مسجد، پوهنتون، مکتب، مدرسه، رسانه و برنامه های تربیتی هیچ وقت ضعیف نشود. زیرا حل همه مشکلات کشور و نسل جوان در علم و عمل است. علمی که همراه با عمل و اخلاق و پشتکار باشد.
نجم در کار رسانه ای و استفاده از رسانه های اجتماعی تا کنون خوب درخشیده است و سمبول نجم در فیس بک همواره به چشم می خورد، اما با یک برنمه منظم و با تشکیل گروپ های متعدد نجم باید تلاش کند تا پیام خود را به بیشترین عدد جوانان کشور ما نه تنها در داخل افغانستان بلکه برای جوانان افغان در سرتاسر دنیا برساند.
در اخیر پیام من به جوانان کشور عزیز ما افغانستان اینست تا با قرآن و حدیث و کتاب زندگی کنند و بین مسجد، مکتب، مدرسه، پوهنتون، کتابخانه، لابراتوار و میدان ورزش یک رابطه متوازن و همیشگی برقرار ساخته و همیشه مثبت بیندیشند، مثبت و نیک حرف بزنند و مثبت عمل نمایند و قبل از هر کاری اخلاص در نیت و مطابقت آن عمل با احکام و ارزش های شرعی را بیاد داشته باشد.