نوشته: شاه محمد عزیز، عضو نجم و فارغ رشته محیط زیست دانشگاه کابل
روز جهانی محیط زیست روزی است که از سوی سازمان ملل برای افزایش آگاهی مردم برای نگهداری محیط زیست و تحریک سیاستمداران به گرفتن تصمیماتی برای رویارویی با تخریب محیط زیست و انواع زنده جانوری، به عنوان روز میحط زیست انتخاب شده است.
تاریخچه
روز جهانی محیط زیست به سال 1972 بر میگردد. در آن سال برای اولین بار، سازمان ملل متحد کنفرانسی را با موضوع انسان و محیط زیست در شهر استکهلم سوئدن برگزار کرد. همزمان با برپایی این کنفرانس مجمع عمومی سازمان ملل قطعنامه ای را تصویب کرد که منجر به تشکیل UNEP (برنامه محیط زیست سازمان ملل) شد. هم اکنون 46 سال است که UNEP در سراسر جهان مراسم ویژه‌ای را به مناسبت این روز برگزار مینماید. مراسم این روز می‌تواند به اشکال مختلف باشد مثل راهپیمایی‌ها، همایش‌های بایسکیل رانی، نمایش ها، مسابقات نقاشی و مقاله نویسی در پوهنتون ها، درختکاری، فعالیت‌های مربوط به بازیافت، پاکسازی و…. هدف از برگزاری چنین مراسم‌های جلب توجه عمومی به مسائلی است که محیط زیست را آلوده می‌سازد. هر سال نیز یکی از مسایلی که شدیداً محیط زیست را تهدید می‌کند به عنوان موضوع این روز انتخاب میشود.
محیط زیست در کشور ما
وامااز این روز درشهرکابل درحالی تجلیل میشود که پایتخت کشوربابه مصرف رساندن بودجه هنگفت داخلی وکمک های خارجی بامشکلات محیط زیستی گوناگون مانندآلودگی هوا،آلودگی خاک،آلودگی آب های زیرزمینی،آلودگی صوتی،اجتماعی وغیره که مهم ترین وخطرناکترین آن فعلا آلودگی هوامیباشد دست وپنجه نرم مینماید. کوچه های پر زباله نواحی فقیرنشین، طوفانهای گرد و خاک، قصابی های کنار جاده ها،استفاده ازخاک اندز های وطنی، نبود کانالیزاسیون وسرگردانی فاضلاب درکوچه ها وسرک های شهراز همه جا بدتر دریای کابل است که به یک زباله دانی بزرگ تبدیل شده است.
مهمترین منبع آلوده گی هوای کابل دود و گاز وسایط نقلیه است. در حال حاضر با توجه به موجودیت بیش از 600 هزار وسیله نقلیه (اکثراً فرسوده و دیزلی) میدان دید را به طور قابل محلاحظه ای کاهش داده است. شهری که گنجایش یک میلیون نفر را دارد، اکنون به شهربیش ازشش میلیون نفری تبدیل شده است. با روند کنونی شهرنشینی در 20 یا 30 سال آینده بیش از نصف نفوس افغانستان در شهرها خواهند زیست. هرچه جمعیت شهرها افزایش مییابد به همان نسبت مشکلات شهری بیشتر میشود. مشکلاتی که در نهایت صحت و سلامت جان و روان مردم را به طور مستقیم در معرض خطر قرار میدهد زیرا افزایش جمعیت موجب بروز مسایلی همچون کمبود انرژی، سنگینی ترافیک، آلودهگی هوا، آب و خاک و صدا، افزایش حجم زباله، بیکاری، فقر، خشونت، ناامنیهای اجتماعی و بی سرپناهی میگردد.
ترافيک سنگين:
برای عبور از يک جاده به جاده ای ديگر بايد ساعت ها منتظر شکستن صف های طولانی موترها بود. در کابل، شهری که جاده های آن تنها برای رفت و آمد شصت هزار موتر ساخته شده، حالا بيش از شش صد هزار موتر در آن تردد می کند. تازه اين هم يک رقم ثابت نيست؛ روزانه بيش از دو صد موتر ديگر که تاجران از خارج وارد می کنند نيز به آن افزوده می شود.شهری که گنجايش يک ميليون نفر را دارد اکنون به شهر بیش از شش ميليون نفری تبديل شده و ازدحام یکی از مشکلات اصلی مردم در اين شهر است. راه بندان های سنگين در جاده های کوچک و بزرگ و نامتناسب شهر هر روز روی می دهد و در اين حالات تقريبا همه مردم مجبور هستند برای رفت و آمد از يک محل به محل ديگر شهر، وقت بيشتری مصرف کنند.
اگرچه افزايش وسايط نقليه در جاده های کابل دليل مهم بر ازدحام در اين شهر است ولی از سوی ديگر شهرداری کابل نيز اقدام موثری در وسيع کردن جاده ها و احداث جاده های حلقه ای انجام نداده است. اين ازدحام گاهی از رسيدن بيماران در زمان معين به شفاخانه نيز جلوگيری می کند.
سوخت های پلاستیکی:
این تنها کثافات نیست که بر محیط زیست شهر کابل تاتیر منفی گذاشته بلکه دود غلیظ کارخانه ها و موترها نیز هواى شهرهاى بزرگ افغانستان، به ویژه کابل را آلوده کرده است. اداره حفظ محیط زیست افغانستان می گوید اگر چه اين اداره به دهها نانوایی و صاحبان کارخانه ها خبر داده است که از مواد پلاستیکی و تایر موتر برای سوخت استفاده نکنند اما هنوز هم بیشتر از این کارخانه ها از مواد پلاستیکی برای مواد سوختی استفاده می کنند که باعث آلودگی بیشتر محیط زیست می شود. همچنین می گویند آمار آنها نشان می دهد که ٧٥ درصد هواى شهر کابل را دود موتر هاى دیزلی کهنه، آلوده کرده است. در حال حاضر 70 درصد آلودگي هوا ناشي از دود وسایل نقلیه ديزلي استهلاک يافته و 30 درصد ديگر از عواملي چون: گرد و غبار برخاسته از سرکهاي خامه، سوزاندن تاير، رابر و چوب، استفادة بيش از حد از جنراتورهاي ديزلي، موجوديت داشها و کارخانه هاي توليدي در ساحات مسکوني، کمبود فضاي سبز و انباشته شدن زباله هاي منازل مسکوني مي باشد. نظر به آمارهاي ارائه شده سالانه بيش از دونيم ميليون نفر در جهان به اثر آلودگي هوا جانهاي شان را از دست مي دهند که بيشترين قربانيان آن را مردم کشورهاي توسعه نيافتة مانند افغانستان تشکيل مي دهد. به امید یک افغانستان آباد،سرسبز،متحد وعاری از انواع آلودگی ها .
راه حل ها:
مشکلات زیست محیطی یک چالش عمده فرا روی حکومت ها است، اما بازهم هیچ مشکلی نیست که بدون راه حل باشد، مشکل هرقدر بزرگ باشد، با سعی و تلاش، پشت کار و تعهد میتوان بر آن غلبه یافت.
در ذیل مواردی را ذکر می نمایم، ان شاء الله با مراعات نمودن آن مشکلات زیست محیطی کشور به شکل کامل حل خواهد گردید.
1-مصرف نمودن بودجه به وقت وجای مناسب آن.
2-کاهش وجلوگیری از فساد اداری که منشااین همه مشکلات است.
3-تبدیل نمودن وترمیم انجن های وسایط نقلیه.
4-در قسمت ترمیم وتبدیل انجن های وسایط دولت باید قرضه های دوامدار به مردم که توانایی ندارند اختصاص بدهد.
5-اعمار ساحات جدید طبق یک پلان جامع وکامل که درآن اصول محیط زیستی مراعات گردیده باشد.
6-توسعه دادن جاده ها وتنظیم ترافیک.
7-دولت برای مردم گازمایع را به قیمت مناسب تهیه نماید تامردم از سوخت های فوسیلی وپلاستیک استفاده نکنند.
8-اسفالت وکانکریت نمودن کوچه های فرعی وسرک های خامه.
9-ازهمه مهم تر بلند بردن آگاهی عامه وترویج فرهنگ شهرنشینی توسط دولت واورگان های زی ربط ازطریق رسانه هاو وسایل اطلاع رسانی جمعی.
10-تفتیش و ارزیابی منظم و دوامدار در تمام موارد صورت گیرد.
به امید یک افغانستان آباد،سرسبز،متحد وعاری از انواع آلودگی ها .
