ورزش توصیه قرآنی و ضامن صحتمندی

داکتر احمد خیبر موحـــد

سلامت شخصیت انسانی و توانایی جسمانی دو پایه اساسی در امور زندگی بوده چون عقل سلیم در بدن سالم است و لازمه عمل به مسولیت های زندگی و اوامر الهی می باشد وضعف وسستی جسمی مانع از قیام و حرکت به سوی اهداف زندگی می شود.

تردیدی نیست که به دلیل فواید و منافع که ورزش به دنبال دارد، پرداختن به آن در حد توان برای همه افراد کهن سال و جوان، زن و مرد بسیار ضروری است. بنابر فواید و منافع جسمی و روحی ورزش است که اسلام به آن اهتمام نموده و در آیات کلام الهی و احادیث نبوی به آن تاکید شده و از خلال آن می خواهد امتی توانمند، نیرومند و با اراده راتربیت نمود. مشیت پروردگار بر این قرار گرفته است که مومنین ملتزم به عبادات ضمن انجام مراسم عبادی از بهترین نوع ورزش نیز بهره مند شوند. همچنین پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم به صراحت مسلمانان را به تمرین ورزش های تیر اندازی و اسب سواری تشویق فرموده است.

در مقابل، عدم فعالیت فزیکی یک چالش عمده در سراسر جهان برای انسان های معاصر شده و در اثر آن شاهد ازدیاد قابل ملاحظه امراض مزمن و غیر ساری چون امراض قلبی، فشار خون و سایر امراض در جوامع مترقی و آنعده از کشورهای که از زندگی غیر صحی و ترانسپورت غیر صحی استفاده می کنند می باشیم.

فعاليت فزيکى و ورزش چيست؟

.1 فعالیت فزیکی عبارت از حرکت جسمانی است که از اثر تقبض)   کشش(  عضلات بدن که باعث ازدیاد مصرف انرژی اضافی از سطح اساسی  (Basal) می شود به وجود می آید. فعالیت های فزیکی را به صورت ذیل میتوان دسته بندی کرد: حرفه ای، خانوادگی، تفریحی  )زمان فراغت(، حمل و نقل.

 .2 ورزش عبارت از یک نوع فعالیت فزیکی است که قبلاً طرح ریزی شده، مستمر، منظم، اختیاری و به منظور بهبود یا حفظ یک یا چند بخش اعضا و تناسب بدن باشد

 ورزش و توصیه قرآنی

قرآن كتاب آسمانی، بزرگترین سرمشق و راه گشای انسان در همه ی امور و شئون حیات تا روز قیامت است.  در این كتاب بزرگ و بی نقص كه كلام خالق انسان و تمام هستی است، آیاتی وجود دارند كه به گونه های بر اهمیت ورزش و نیرومند سازی جسم در كنار تقویت روح و روان دلالت دارند. مشیت پرودگار بر این قرار گرفته است که موءمنین مـلتزم به عبادات، ضمن مراسم عبادی، از بهترین نوع ورزش نیز بهره مند شوند. همچنین قرآن به صراحت مسلمانان را به استفاده از ورزش های تیراندازی و اسب سواری تشویق کرده است.(طب در قران)

در قرآن کریم متوجه می گردیم که در زمان بیماری ایوب علیه سلام چنین توصیه می شود: ارْكُضْ بِرِجْلِكَ هَذَا مُغْتَسَلٌ بَارِدٌ وَشَرَابٌ “

ترجمه:(ای محمد!) خاطر نشان ساز (سرگذشت) بنده ما ایوب را، بدان گاه که پروردگار خود را به فریاد خواند گفت: اهریمن مرا دچار رنج و درد کرده است (و سخت زار و نزار و بیمار ام). (به فریادش رسیدیم و او را ندا در دادیم که ) پای خود را به زمین بکوب. (هنگامی که چنین کرد چشمه آبی برجوشید. بدو پیام دادیم:) این، آبی است که هم برای شستشوی (تنت مفید) است و هم برای نوشیدن (گوارا و سودمند ) است. (ص 41-42). ارْكُضْ بِرِجْلِكَ یعنی پای خود را به زمین بکوب.

الله جل جلا له در وقت مریضی به ایوب علیه سلام  توصیه پای کوبی می نماید که اشاره به ورزش است. در اثر ورزش خصوصا حرکت پاها جریان خون بهتر شده و مقدار کافی اکسیجن به حجرات بدن می رسد. پس شخص نیرومند تر شده و به آسانی مواد مضره را از بدن دفع می کند. مقاومت در مقابل میکروب ها بیشتر می شود. مردمانی که ورزش می کند رگهای فراختر و پاک دارند که این خود از بندش رگها، امراض قلبی و سایر امراض جلوگیری می کند.( اعجاز قرآن)

واژه “قوت” 42 بار در قرآن تکرار شده و خداوند متعال به تربیت و آمادگی امتی اهل جهاد و برخورداری از شجاعت و قوت  برای رویارویی با دشمنان دستور فرموده است.

 وَأَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ.(الانفال:60)

ترجمه: “هرچه را از قوت ( و آمادگی و امکانات) که می توانید، برای رویارویی با آنها فراهم آورید”. (فقه خانواده در جهان معاصر)

ورزش منظم در وقایه امراض مختلف مثل شکر، امراض جیگر، چربی خون، امراض اسکلیتی و غیره مهم می باشد. پیاده گردی با پای برهنه، مثل لین آرت وسایل برقی (earth line)، جریان برق ذخیره شده در بدن آزاد می سازد. شستن بدن نیز برق ذخیره وی را آزاد نموده و پاکی حاصله از آن امراض جلدی، فشار روانی، افسرده گی، تب و ناراحتی را از بین می برد.(اعجاز قران)

توصیه استاد به جوانان

استاد علی طنطاوی در کتاب خاطرات خویش می نویسد: جوانان ورزش را فراموش نکنید؛ زیرا ورزش سبب قوت و نیرومندی می شود و بهترین افتخار و زیبندگی مردان در توانایی جسمی، نیروی اندیشه و قوت ایمان قرار دارد و این امور عوامل اساسی برای عدم سقوط در باتلاق کششهای ناروای نفسانی و شهوانی شده و برترین و بهترین  عامل پر کردن اوقات بعد از ادای مسولیت بزرگی الله از طریق عبادت و مسولیت در مقابل رشد عقلانیت از طریق آموختن، مطالعه و تحقیق، ورزش روا، مفید و به دور از محرمات، گرامی ترین چیزی است که انسانها به ویژه جوانان می توانند خود را به آن مشغول کنند. (فقه خانواده در جهان معاصر)

نقش ورزش در سلامتی جسمی

ورزش و فعالیت جسمانی، حساسیت به انسولین را افزایش داده و سطح گلوکوز خون را در حالت ناشتا و پس از غذا کاهش می دهد. بیماران که مصاب مریض قند خون هستند برعلاوه اصلاح سبک زندگی، از جمله رعایت رژیم غذایی کم کالوری و متعادل جهت کاهش وزن در حد 7 درصد در بیماران افزایش و ورزش منظم مساوی و یا بیشتر از 150 دقیقه در هفته برای جلوگیری پیشرفت نوع دوم دیابت توصیه می شود. (دستنامه طب داخلی واشنگتن)

ورزش منظم در وقایه و تداوی غیر دوایی امراض هایپرتنشن (افزایش فشار خون)، امراض بندش شریان های قلب (اسکیمی قلبی ) و امراض افزایش چربی خون بسیار ضروری می باشد. 

 

نقش ورزش در صحت روانی

ورزش و سرگرمی منظم دارای تاثیرات مثبت بالای روان انسان داشته که نمی توانیم آن را کمتر از فواید جسمانی اهمیت دهیم چون انسان متشکل از دو بعد، روح و جسم بوده و بسا از امراض روانی است که علایم و اعراض جسمانی را در پی دارد. ایجاد نشاط و شادابی یکی از فواید ورزش بوده چون روان و روحیه انسان گاهی دچار سستی وتنبلی می شود و همچنان که آهن زنک می زند. اما از طریق ورزش، نرمش و بازی ها و سرگرمی های مفید و سازنده می توان نشاط و شادابی دو باره را به آن باز گردانید.

همچنین ورزش باعث تقویت مردانگی، شخصیت و متانت می شود و خصلت های بردباری، گذشت، تحمل شادمانی در اثر پیروزی، پرهیز از تکبر و غرور، قبول شکست، هزیمت و تسلیم نشدن به یاس و نا امیدی را در انسان به وجود می آورد. و انسان را به تمرین، تلاش و اصلاح روش خود برای پیروزی های آینده وادار می نماید و از دچار شدن به عقده، حقد و کینه نسبت به رقبا جلو گیری می کند. جلوگیری از انحرافات و بزه کاری و پر کردن اوقات فراغت با ورزش مهیا می باشد.

علم طب علاوه بر معاینات و تجویز ادویه جات و اعمال جراحی که در مورد بیماری‌های مختلف انجام می‌دهد، از ورزش نیز به عنوان وسیله‌ای در جهت بهبود و سلامتی بیماران بهره می‌برد. بعضی از اطبا در مواردی مثل کم‌خوابی ، کم کردن وزن و ضعف‌های عضلانی مثــــــل کمردرد، کسب هماهنگی‌های عصبی و عضلانی در بعضی از انواع فلج، توان‌بخشی، نداشتن اشتها، داشتن اضطراب یا هیجانات روحی، بی‌قراری‌ها، افسردگی‌ها، احساس پوچی و بسیاری دیگر از موارد، بیمار خود را به ورزش کردن تشویق می‌نمایند.

در یکی از مطالعات که در سال ۱۹۹۹ در ایالات متحده بین جوانان صورت گرفت، آشکار شد که ۶۵ درصد از جوانان پس از توسل به ورزش، اعتیاد به الکول و سایر مواد نشه‌آور را ترک کردند. قرار یافته‌های طبی، در جریان فعالیت‌های ورزشی سویه ترشح اندورفین‌ها افزایش می یابد و به همین دلیل ورزشکاران پس از انجام تمرینات احساس لذت و آرامش را تجربه می‌کنند. از آنجای ‌که شباهت‌های بین اندورفین‌ یعنی مورفین‌های داخلی بدن و ترکیبات اوپویید موجود است، ورزش را می‌توان جایگزین سوء‌مصرف مواد نشه‌آور در معتادان ساخت.

پیام های کلیدی صحت و ورزش

 .1 صحت خوب به سال های زندگی می افزاید.

 .2 برای جلوگیری از پیری زودرس بطور منظم از آغاز دوران زندگی الی سنین پیری ورزش کنید.

 .3 از سال های ابتدايی زندگی تا به سنین پیری بطور منظم ورزش کنید.  قدم زدن، به زینه بالا شدن، انجام کارهای خانه یا بازی با اطفال از نمونه های موثر ورزش می باشند.

 .4 برای دریافت انرژی مورد نیاز و جلوگیری از پیری زودرس و بیماری های قلبی و عروقی از رژیم غذایی متوازن که دارای ویتامین ها، منرال ها، فایبر  )ترکاری و میوجات ( و مقدار کمی روغن حیوانی و نمک باشد، استفاده نمایید.

 .5 اگر وزن تان زیاد باشد، از وزن خود کاسته و وزن بدن خود را نورمال نگهدارید.

 .6 محیط ها و پالیسی های دوستانه را ایجاد نمائید تا مردان و زنان سالخورده در آن مصروف باشند.

و شخص سالخورده را بدون درنظر داشت قابلیت کاری وی اجازه دهید که در خانواده، جامعه، و زندگی سیاسی شرکت کند.

 .7 تمام ساختمان های عامه را برای افراد معلول قابل دسترس بگردانید )مانند پله های زینه، خط

ریل، لفت ها( (ورزش وصحت)