دیده شکیب
با وجود چالش های اداری (ظرفیت جذب در پوهنتون ها و مدیریت ناسالم کانکور)، فرهنگی˛ اجتماعی و امنیتی تعداد جوانانی که در کشور مصروف تحصیلات عالی اند، روز به روز بیشتر میشود. بویژه شمار دختران در تحصیلات عالی در جریان چند سال گذشته به شکل چشمدیدی افزون گردیده است.
بحث در باره اهمیت تحصیلات عالی و امکانات ادامه تحصیل برای دختران همواره یکی از مسایلی بوده که در سطح خانواده، اجتماع، و کشور در مورد آن اختلاف نظر وجود دارد.
این نوشته تلاش می نماید تا نظریات چند تن از دخترانی را که تحصیلات عالی خویش را در داخل و خارج از کشور فرا گرفته اند در مورد اینکه چرا دختران باید تحصیلات عالی داشته باشند، مورد بحث قرار می دهد.
به نظر وحیده هژیر فارغ التحصیل پوهنځی اقتصاد پوهنتون کاردان به همان اندازه که تحصیلات عالی برای پسران مهم است برای دختران نیز اهمیت دارد. او می گوید اگر زنان نیمی از پیکر جامعه، رهبران آیـنـــــــده و در نهایت پرورش دهندهء نسل آینده هستند، برای اینکه این پیکر جامعه منزوی نگردد و یک جامعه بهتر بوجود آید، آنها نیازمند تحصیلات عالی اند.
فرضیه صاحبزاده به این باور است که منفعت آموزش دختران نه تنها به خودشان بلکه به جامعه میرسد و داشتن تحصیلات عالی دختران می تواند فرصتی برای یک زندگی شاد و سالم باشد.
به نظر فرضیه تحصیلات دختر برای خانواده او نیز مفید واقع شده می تواند. بطور مثال او از مسایلی که مربوط به سلامت بدن می شود آگاه است و می تواند خانوادهء خود را از لحاظ صحی محافظت نماید. او همچنان میتواند سازنده تر عمل نماید و حتی در وقت ضرورت به خانواده خود از لحاظ مالی نیز یاری رساند.
فرضیه می گوید: من به این باورم که زن و مرد همانند دست های جامعه عمل می نمایند، چگونه خواهد بود اگر شما به سالون تمرین رفته و تنها یک دست را تمرین دهید؟ آیا انتظار یک بدن سالم را خواهید داشت؟ هرگز! پس همینطور باید در یک جامعه همه مورد توجه قرار گیرند تا جامعه بهتر و بیشتر رشد نماید.
مرسل همراز تحصیلات عالی اش را به تازگی در خارج از کشور به پایان رسانده و مصروف کار در یکی از ادارات در کابل می باشد. او می گوید داشتن تحصیلات عالی برای همه مهم است، صرف نظر از اینکه جنسیت شان چیست و به کدام گروه متعلق اند.
به گفته مرسل نکته مهم این است که تحصیلات عالی برای دختران فرصت می دهد تا همانند همتایان مرد خود دانش خود را گسترش دهند، حقوق خود را بدانند، حقوق انسانی و عام که بیشتر اوقات از آن چشم پوشی می شود مانند حق کار کردن، حق صحبت کردن در مقابل خشونت، حق نه گفتن، حق تصمیم گرفتن، و حق خود مختار شدن از لحاظ مالی و اجتماعی و امثال آن.
مرسل همچنان باورمند است که داشتن تحصیلات عالی دختران را توانمند می سازند تا در هنگام بحث در باره کسب قدرت میان آنها، همتایان مرد و یا اعضای خانواده شان استدلال منطقی نماید. مثلا داشتن تحصیلات عالی با دختران کمک می نماید تا بشکل منطقی خانواده خود را قناعت دهند که نمی خواهند در سن کمتر ازدواج نمایند و یا می خواهند که در بیرون از خانه ایفای وظیفه نمایند و اینکه هیچ عیبی ندارد از لحاظ مالی خود کفا و مستقل باشند.
وی می افزاید از سال ۲۰۰۱ تا کنون آموزش های ابتدایی و ثانوی مرکز توجه تمام ارگانها˛ دولت و حتی جامعه بین الملل قرار گرفته اما این باعث تغییر خیلی ناچیز در وضعیت دختران شده است؛ زیرا با وجود آنکه دختران به مکتب میروند و تعلیم را آنجا فرا می گیرند اما همینکه از مکتب فارغ میشوند خانه نشین شده و سپس آنها را عروسی می نمایند و خانم خانه می شوند (بطور عمده صحبت من اینجا مربوط به مناطق روستایی کشور میشود).
بنا بر این داشتن تحصیلات عالی کمک می کند تا از ازدواج های نابهنگام و عواقب آن جلوگیری شود.
فاطمه صبری تحصیل کرده در خارج از کشور و کارمند در یکی از ارگانها به این نظر است که آموزش و پرورش برای همهء بشر مهم است اما در افغانستان تنها برای پسران مهم شمرده می شود. در حالی که از مدت زمان خیلی طولانی زن به عنوان موجود وابسته به مرد در خانواده پنداشته می شود، تنها راه ممکن که زنان می توانند خود کفا و مستقل شوند از طریق آموزش و پرورش است.
به نظر فاطمه برای اینکه زن به حیث یک عضو فعال جامعه شناخته شود، لازم است مستقل باشد و آموزش و پرورش ایشان را کمک میکند تا به حیث بخش از جامعه همراه مردان گام بردارند. به باورش تحصیلات عالی نه تنها زنان را توانمند می سازند که صدای خویش را در جامعه بلند نمایند بلکه قدرت کافی برای بلند ساختن صدای شان برای آنها می دهد.
فاطمه می افزاید اکثر خانواده ها توسط زنان رهبری می شوند، چرا همان رهبران خانواده دارای تحصیل عالی نباشند؟ والدین تحصیل کرده مطمئناً بهترین والدین و معلمین برای اطفال خود اند پس چرا از تحصیل عالی محروم باشند؟
آموزش و پرورش میتواند جهان را تغییر دهد و زنان نیز باید بخش از تغییر مثبت در جامعه باشد.
این در حالی است که تعداد زیادی از خانواده های افغان به علت های گوناگون مخالف تحصیلات عالی دختران هستند. از سوی دیگر دولت شرایط مناسب را برای جذب دختران در موسسات تحصیلات عالی بطور لازم فراهم ننموده است.