مدیریت زمان شامل مجموعه ای ازمهارت ها برای کنترول کردن واستفاده بهتراز زمان است.
زمان، با ارزش ترین و گرانبهاترین سرمایه و حیاتی ترین منبعی است که در اختیار هر فردی قرار داده شده، زندگی انسان از لحظات آن ساخته می شود و تلف شدن آن، ضایعات جبران ناپذیری را به بار می آورد. نگرش صحیح نسبت به زمان و مدیریت پذیر بودن آن، نخستین گام در مسیر استفاده بهینه از وقت است، زیرا برخلاف آنچه تصور می شود، زمان را می توان در اختیار گرفت و کنترل کرد. در حقیقت هر ساعت و هر روز یک ظرف زمانی است که باید آن را بر حسب اولویت و به شکل حساب شده پر کرد، بنابراین می توان گفت که مدیریت زمان در اصطلاح به معنای در گردش نگه داشتن زمان و مفید نمودن حداکثری آن می باشد، که اساس آن، تغییرات و عملکرد انسان لحظه به لحظه نو می شوند و رنگی جدید به خود می گیرند.
قسم خداوند در قرآن کریم با عبارت (والعصر) حکایتی عجیبی دارد. این سوگند توجه آدمی را به نعمتی معطوف می دارد که از ارزش والایی برخوردار است. زمان از جمله نعمتهایی است که در متون دینی از اهمیت بسیار آن سخن به میان آمده است. خداوند در پرتو نعمت زمان، قابلیت های نهفته ای را در طول مدت عمر، برای انسان به ودیعه گذارده که مدیریت روشمند و بهره برداری صحیح از آن، نقش تعیین کننده ای در اعتلای کیفی سبک زندگی دینی و در نتیجه حیات معقول دارد. از این رو دین مبین به عنوان برنامه ای هوشمند وهمه جانبه، توجه انسان را به اهمیت زمان معطوف داشته، و توصیه های مفیدی را در مورد شیوه صحیح مدیریت زمان و بهره وری مناسب از آن گوشزد می کند.
اگر مسلمان بخواهد عمر وزندگیش با برکت باشد، لازم است برابر با نظام روز مره ی زندگی در اسلام رفتار کند و برابر آن عمل نماید.شایسته است که مومن روزانه اوقاتی را به مطالعه وخواندن اختصاص دهد تا بر دانش خویش بیافزاید .(سوره طه)مسلمان می تواند مدتی را به بازیها و سر گرمی های مباح بپردازد به شرطی که به سایر حقوق او لطمه نزند.(سوره رحمن).پس برای درک بیشترموضوع نیازاست ارزش زمان رابدانیم.
ارزش زمان
زمان كمیاب ترین و بنابراین پرارزش ترین دارایی انسان است. زمان تنها دارایی غیرقابل جایگزینی است كه انسان در اختیار دارد. از بدو تولد، شمارش معكوس مصرف جبران ناپذیر دارایی زمان (عمر انسان) آغاز می شود. عقب ماندن از جهان را فقط با توقف زمان می توان جبران كرد. که امری غیر ممکن است.
زمان برای هیچکس صبر نمیکند. قدر هر لحظه خود را بدانید.
ارزش یک خواهر را، از کسی بپرس که آن را ندارد. ارزش چهار سال را، از یک فارغ التحصیل دانشگاه بپرس.
ارزش یک سال را، از دانش آموزی بپرس که در امتحان نهائی مردود شده است. ارزش یک ماه را، از مادری بپرس که کودک نارس به دنیا آورده است.
ارزش یک ساعت را، زندانیان در حبس بپرس که منتظر رسیدن ساعت ملاقات اند.
ارزش یک دقیقه را، از کسی بپرس که به قطاریاهواپیما نرسیده است.ارزش یک ثانیه را، از کسی بپرس که از حادثه ای جان سالم به در برده است.ارزش یک ملی ثانیه را، از کسی بپرس که در مسابقات المپیک، مدال نقره برده است.زمان برای هیچکس صبر نمیکند. قدر هر لحظه خود را بدانید.
بی شك وقت و فرصت بزرگترین سرمایه گرانبها و بینظیر برای بشر است، كه میتوان در استفاده بهینه از آن، در همه عرصهها به پیش رفت و به عالیترین درجات مادی و معنوی نایل گشت.
سعدی چیزی را برای سنجش ارزش وقت نیافته جز شب قدر را كه مطابق قرآن بهتر از هزار ماه است آنجا كه گوید:
قضا روزگاری زمن در ربود كه هر روزش از پی شب قدر بود
مكن عمر ضایع به افسوس و حیف كه فرصت عزیز است و الوقت ضیف
وقت نفیس ترین و گرانبهاترین چیزی است که انسان دارد زیرا وقت ظرف هر عملی و هر تلاشی و هر چیزی است که انسان به دست می آورد بنابراین ، وقت در واقع چه برای افراد و چه برای جامعه سرمایه ی حقیقی است .
مهم‌ترین چیز در زندگی انسان که از ارزش والایی برخوردار است، وقت می‌باشد؛ که در واقع شیرازه حیات ما را تشکیل می‌دهد. ارزش وقت از آن جا دانسته میشود که خداوند در قرآن کریم سوره‌یی را به نام العصر «وقت یا زمان» فرو فرستاده و در جاهای دیگری از قرآن، به برهه‌هایی از زمان اشاراتی داشته است و در جای جای قرآن برای بیان اهمیت آن ، به آن قسم یاد کرده است .
و در احادیث نیز داریم که رسول‌الله(صلی الله علیه وآله اجمعین) فرمودند:
«در روز قیامت از عمر انسان به طور عموم و از جوانی به طور خصوص پرسیده میشود که در چه راهی سپری شده است» و فرمودند: «فراغت را قبل از این که مشغول شوی غنیمت بشمار.»
اوقات را باید غنیمت شمرد، پیامبر اکرم (صلی الله علیه وسلم) می فرمایند: (دو نعمت از نعمتهای خدا که بسیاری از مردم در آنها فریب خورده و قدرش را نمی دانند، تندرستی و اوقات فراغت است.)
وقتی جوانی و بیکاری و ثروت هر سه با هم باشند خطرات اوقات فراغت بیشتر است . دلبستگی زن عزیز مصر به یوسف (علیه سلام) نتیجه ی اوقاتی بود که نمی دانست آنرا با چه پر سازد !!!
وقت یعنی فرصتها، ساعتها، روزها و ماهها و سالها بلكه دقیقهها و ثانیهها و لحظهها، بهرهگیری از وقت بزرگترین توفیقی است كه نصیب بشر میشود، و او میتواند در پرتو آن به اهداف عالیه برسد، و به پیروزی در همه ابعاد دست یابد، وقت گوهر ناب و گران سنجی است كه ارزش هیچچیز را نمیتوان با آن مقایسه كرد،
این كه میگویند وقت طلاست، تعریف صحیحی نیست، چرا كه:
وقت گذشته را نتوانی خرید باز مفردش خیره كاین گهر پاك بیبهاست
پس به گفته امام حسن البنا(رح) وقت حیات است.
موریس میترلینگ می گوید:وقت حجاب است میان پیدایش وفرسایش اشیا،اومی افزایدیک گروپی که ساعت چهاربشکندهمین حالاشکسته فقط این وقت است که مانع آن میشود.پس انسان مواظب این فرصت اندک باشد.
اینها همه بیانگر ارزش و اهمیت وقت است که به طور مختصر و فشرده بیان شد؛ پس حال بر ما است تا از وقت خویش به طور درست در قالب یک برنامه‌ریزی دقیق استفاده بهینه نماییم.
خلاصه:زمان تنها منبعی است که به تمام انسانها به شکل مساوی داده می شود ، اما استفاده از آن سرنوشت زندگی شخصی و حرفه ای همه ی انسان ها دقیقا به نحوه ی استفاده از این منبع بی نظیر متاثر می شود .
پس جادارد که ازین ارزش بیش بها استفاده سودمند نموده وآنراخوبترمدیریت کنیم،تاباشد به سعادت دارین برسیم.
محمد عیسی “تمیم” مسوول مالی نجم ولایت بلخ
محصل سال سوم دانشکده اقتصاد دانشگاه بلخ